Początki
Biblioteka publiczna była w Bielawie jedną z pierwszych instytucji, które rozpoczęły swoją działalność po drugiej wojnie światowej. Wraz z pojawieniem się pierwszych szkół była praktycznie najważniejszym elementem kształtującym rozwój oświaty powszechnej. W Bielawie brak książki polskiej odczuwały nie tylko dzieci i młodzież ucząca się, ale także miłośnicy beletrystyki i przybyli tutaj osadnicy z różnych części Polski. W tej sytuacji w czerwcu 1947 r. na zebraniu Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bielawie przekazano 437 tysięcy złotych na zakup księgozbioru. Zakupiono około 4 tyś. woluminów w Spółdzielni Księgarskiej „Czytelnik” w Krakowie. Książki trafiły do nowo powstałej 1 września 1947 r. Miejskiej Biblioteki Publicznej (MBP) w Bielawie, ulokowanej w siedzibie Zarządu Miejskiego przy Placu Wolności 1. W listopadzie 1947 r. na posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej w Bielawie podjęto uchwałę określającą statut opłat za korzystanie z MBP, co było sprzeczne z dekretem o bibliotekach wydanym w kwietniu 1946 r. W grudniu 1947 r. Prezydium Miejskiej Rady Nadzorczej w Bielawie uchwaliło regulamin wypożyczalni MBP w Bielawie, który miał wejść w życie z dniem 1 stycznia 1948 r. Rejestracja biblioteki została dokonana dopiero 4 maja 1948 r. w Inspektoracie Szkolnym w Dzierżoniowie na mocy rozporządzenia Ministerstwa Oświaty w porozumieniu z Administracją Publiczną i Ministerstwem Ziem Odzyskanych.
W gmachu Zarządu Miejskiego MBP działała jako wypożyczalnia ogólna. Zajmowała samodzielne pomieszczenie o powierzchni 98 m2. Pierwszym bibliotekarzem była Longina Przybylska, łącząca obowiązki kierownika biblioteki, bibliotekarki oraz kasjerki. W 1953 r. MBP posiadała prawie 9 tysięcy woluminów, stały abonament biblioteczny miało 2 578 czytelników. Latem korzystało z biblioteki i czytelni prawie 200 osób dziennie, a w okresie jesienno-zimowym ilość ta spadała do 20 osób, ponieważ z braku opału lokal był nieogrzewany.
Mimo bardzo trudnych początków biblioteka była bardzo chętnie odwiedzana przez czytelników. Systematycznie powiększał się księgozbiór. Zaopatrywano się w książki potrzebne uczącej się młodzieży albo mające wartość uniwersalną – encyklopedie, słowniki, dzieła polskich i obcych klasyków. Poszukiwane były pilnie baśnie Hansa Christiana Andersena, książki Roberta Stewensona, Jamesa Corwooda, powieści dla dziewcząt.
W celu sprawniejszej obsługi czytelników w miejscu ich zamieszkania biblioteka zakładała punkty biblioteczne. W 1956 r. biblioteka posiadała 4 punkty biblioteczne: w Szpitalu Rejonowym nr 1, punkt TSKŻ (Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce), w Spółdzielni Produkcyjnej oraz Milicji Obywatelskiej. Powstanie tych punktów w pierwszych latach po wojnie umożliwiło czytelnikom zetknięcie się z literaturą polską i obcą, a także zapewniło stały dostęp do książki dzieciom i młodzieży. To spowodowało, że w 1963 r. został wyodrębniony Dział Dziecięcy. Biblioteka wzbogacając swoje zbiory w księgarniach w Bielawie i Dzierżoniowie, niejednokrotnie w antykwariacie, starała się zaspokajać potrzeby czytelników, zwłaszcza uczącej się młodzieży. Starała się dotrzeć także do czytelników chorych. W 1968 r. punkty biblioteczne Miejskiej Biblioteki i Działu Dziecięcego mieściły się w Szpitalu im. Jakubowskiego przy ul. Bieruta, w Szpitalu im. Heringa przy ul. Wolności 117. Punkt znajdował się także w PGR (Polskie Gospodarstwo Rolne) przy ul. Wolności 20. Wszystkie wymienione punkty działały w bardzo różnych warunkach. W Szpitalu im. Jakubowskiego punkt dla dorosłych mieścił się na korytarzu, dziecinny na oddziale i skupiał 450 czytelników. W Szpitalu im. Heringa punkt umieszczony był w świetlicy i obsługiwał 400 czytelników; w PGR punkt umiejscowiony był w pomieszczeniu biurowym i zarejestrowanych w nim było 50 czytelników. Placówki te miały starannie dobrane i systematycznie uzupełniane księgozbiory, oprócz wypożyczania na miejscu w bibliotece dostarczano książki chorym na oddziały, wiele starań poświęcono chorym dzieciom. Rozbudowa miasta i powstanie osiedla „Włókniarz” spowodowały, że dla potrzeb ludności tam mieszkającej w 1972 r. została uruchomiona filia, która zaczęła aktywną działalność.
Nowa siedziba
Przez około 30 lat bielawska biblioteka prowadziła swą działalność w budynku Zarządu Miejskiego przy Placu Wolności 1. Wraz z zapotrzebowaniem czytelników i zwiększającym się księgozbiorem rosły potrzeby biblioteki na większy lokal. Widoczna zmiana nastąpiła w 1977 r., kiedy decyzją Urzędu Miejskiego przekazano na potrzeby biblioteki obiekt przy ul. Stefana Żeromskiego 43.
Na mocy uchwały władz miejskich biblioteka otrzymała budynek po Szkole Podstawowej nr 8. W latach 1978–1979 w siedzibie tej trwały prace remontowe i adaptacyjne, w celu przystosowania pomieszczeń do potrzeb biblioteki. Uroczyste otwarcie miało miejsce 3 maja 1979 r. W ten sposób biblioteka otrzymała samodzielny budynek, który do dziś dnia stanowi jej siedzibę. Biblioteka posiada wypożyczalnię dla dorosłych, czytelnię, dział dziecięcy, który stanowi zarówno wypożyczalnię, jak i czytelnię dla dzieci, dział gromadzenia i opracowania zbiorów oraz zaplecza gospodarcze. Lokalizacja w pobliżu głównych ciągów komunikacyjnych – os. Włókniarz, szkoły, centrum handlowe – pozwala czytelnikom na bezpośredni dostęp.
W związku z brakiem zasadności działania blisko siebie filii bibliotecznej na osiedlu Włókniarz oraz biblioteki głównej przy ul. Stefana Żeromskiego 43, placówka filialna w 1982 r. została przeniesiona na osiedle XXV-lecia PRL. Działała tam do 2010 r. W ten sposób sieć biblioteczna zaspokajała potrzeby czytelnicze dwóch największych w mieście skupisk ludności, czyli osiedli Włókniarz i XXV-lecia PRL. W tym okresie biblioteka nie posiadała stałych punktów bibliotecznych. Dotychczasowe zanikały lub rozwiązywały swą działalność. Tworzono je tylko w odpowiedzi na autentyczne zapotrzebowania, takie jak punkty sezonowe dla kolonii (1985–1986).
W 1985 r. mimo silnej konkurencji dwóch dużych bibliotek zakładowych „Bielbawu” i „Bieltexu”, sukcesem miejskiej biblioteki było utworzenie punktu bibliotecznego przy Oddziale Związku Emerytów i Rencistów. Zaspokajał on potrzeby czytelnicze niewielkiej grupy ludzi w starszym wieku (w 1988 r. skupiał 54 czytelników). Działał systematycznie, choć na skromną skalę do 1992 r.
W 1991 r. MBP wzbogaciła się o 4 nowo założone wewnątrzszkolne punkty biblioteczne, w szkołach podstawowych najbardziej oddalonych od biblioteki (działały do roku 2010). W 1992 r. sieć biblioteczna w Bielawie uległa ponownie powiększeniu poprzez przekształcenie działającej dotychczas Biblioteki Zakładowej „Bielbawu” w Filię MBP. Początki Biblioteki Zakładowej „Bielbawu” sięgają 1946 r. Była ona pierwszą po wojnie placówką upowszechniającą wiedzę, zaspokajającą potrzeby czytelników. Pierwszym pomieszczeniem, jakie zajmowała biblioteka była siedziba Świetlicy, znajdująca się w byłych pomieszczeniach redakcji pisma zakładowego „Krosno” przy ul. Piastowskiej. W 1947 r. biblioteka wraz ze Świetlicą przeniosła się do pomieszczenia żłobka nr 2 (ul. Piastowska) i dopiero w 1953 r. przeniesiono ją na stałe do Zakładowego Domu Kultury przy ul. Piastowskiej 1, gdzie funkcjonuje nadal.
Biblioteka po ’89
Zmiany systemowe w Polsce po 1989 r., czyli przejście od systemu gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej, spowodowały pogorszenie się sytuacji ekonomicznej wielu zakładów produkcyjnych, również „Bielbawu”. Kiedyś zakłady będące mecenasami kultury zaczęły pozbywać się przyzakładowych domów kultury, bibliotek … O mały włos jedna z najlepszych bibliotek zakładowych byłego województwa wałbrzyskiego przestałaby istnieć. Tylko dzięki zaangażowaniu samych bibliotekarek i wiernych czytelników, biblioteka zakładowa „Bielbawu” została przekształcona w filię Miejskiej Biblioteki Publicznej, która przejęła cały majątek tej placówki wraz z księgozbiorem liczącym ponad 31 tys. woluminów i prawie dwoma tysiącami czytelników.
Przejęcie biblioteki „Bielbawu” przez MBP nastąpiło 17 lutego 1992 r. W związku z tym zwiększeniu uległa liczba oddziałów dziecięcych o oddział funkcjonujący w ramach dotychczasowej biblioteki zakładowej (obecnie Filia nr 2 MBP). Działalność biblioteki oraz zmiany zachodzące w ciągu 50 lat doprowadziły do usytuowania placówek obsługujących ruch czytelniczy we wszystkich trzech największych skupiskach ludności na terenie miasta – dwa osiedla mieszkaniowe i centrum administracyjno-handlowe. Uzupełnione wewnątrzszkolnymi punktami bibliotecznymi pozwoliły dotrzeć do ogółu mieszkańców.
Przełomowym rokiem dla MBP był rok 2000, kiedy na mocy uchwały Rady Miejskiej w Bielawie z dnia 15 grudnia 2000 r. nowo utworzona gminna instytucja kultury pod nazwą Miejski Ośrodek Kultury i Sztuki w Bielawie przejęła dotychczasową działalność i mienie MBP.
Biblioteka współcześnie
Potrzeba szybkiej i kompleksowej informacji na temat posiadanych zbiorów spowodowała, że podjęto proces automatyzacji MBP. Zdecydowano się na wprowadzenie bibliotecznego systemu komputerowego MAK. W 2000 r. w Dziale Opracowania utworzono dwa nowe stanowiska pracy dla rozpoczęcia prac nad retrokonwersją księgozbioru, równocześnie zamknięto prowadzenie tradycyjnych ksiąg inwentarzowych księgozbioru (prowadzonych w latach 1948-2000).
W 2001 r. założono nowe bazy komputerowe księgozbioru (Katalog, Regionalia, następnie Ubytki). W 2005 r. biblioteka uczestniczyła w programie Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, pozyskując 3 stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu w czytelni MBP. Dzięki temu młodzież i dorośli mogli dużo szybciej uzyskać potrzebne im informacje. Obecnie każdy dział posiada katalog komputerowy, dzięki któremu można uzyskać informacje na temat posiadanego zasobu biblioteki.
W 2001 r. W MBP powstał Klub Miłośników Poezji Śpiewanej „Pozytywka”, który gościł między innymi Szymona Zychowicza z krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”, Urszulę Kowalewską, Adama Lizakowskiego, Karola Maliszewskiego. W 2003 r. w cyklu poetyckim „Port Legnica” realizował 11-krotnie wieczory poetyckie, w 2005 r. organizował miting poetycki z udziałem 11 zaproszonych twórców pod nazwą „I Noc Poetów”. Klub działa prężnie do dnia dzisiejszego, skupiając wokół siebie ludzi wrażliwych na poezję, sztukę, literaturę. Pieczę nad Klubem sprawuje Barbara Pachura.
1 sierpnia 2009 r. miejska biblioteka została oddzielona od Miejskiego Ośrodka Kultury i Sztuki na mocy uchwały nr XLII/296/09 Rady Miejskiej Bielawy z dnia 27 maja 2009 r. Stanowisko dyrektora objął dr Rafał Brzeziński.
W roku 2009 w strukturach MBP powołano do życia muzeum pod nazwą Bielawska Placówka Muzealna. Otwarcie bielawskiego muzeum nastąpiło 28 grudnia 2009 r. Głównym celem muzeum jest pozyskiwanie, prezentowanie eksponatów dokumentujących życie codzienne w dawnej Bielawie.
Działalność MBP w Bielawie
MBP w Bielawie jest placówką dostępną dla wszystkich. Prowadzi przede wszystkim działalność informacyjną. Uczestnicząc w rozwoju nauki, oświaty i kultury, popularyzuje wiedzę, pogłębia zainteresowania czytelnicze, rozwija kulturę literacką poprzez prowadzenie różnorodnych form pracy z czytelnikiem. Jedną z nich jest Dyskusyjny Klub Książki (DKK). Pomysłodawcą projektu w MBP w Bielawie jest Urszula Ubych, a moderatorami Agnieszka Smuśkiewicz i Izabela Fiedler. Na Dolnym Śląsku działa już 75 Klubów Dyskusyjnych ma na celu kreowanie mody na czytanie oraz promowanie biblioteki jako miejsca, gdzie można wspólnie czytać oraz dyskutować na temat literatury. 26 listopada 2009 r. w MBP przy ul. Stefana Żeromskiego 43 odbyło się pierwsze spotkanie DKK, które poświęcono twórczości Huberta Klimko- Dobrzanieckiego, pisarza urodzonego w Bielawie. Spotkania otwarte dla wszystkich ogarniętych pasją czytania i dyskutowania o przeczytanych książkach odbywają się raz w miesiącu, a w 2010 roku było ich dziesięć.
Udostępniając uniwersalny księgozbiór ze wszystkich dziedzin wiedzy biblioteka pomaga zdobywać wiadomości dokształcającej się młodzieży, (która stanowi 69% czytelników biblioteki) rozwija czytelnictwo u dzieci, które znajdują w niej dobrą zabawę w czasie różnorodnych konkursów, słuchaniu bajek i zabaw organizowanych przez dział dziecięcy zaznajamiają się z ciekawymi książkami i czasopismami. Zarówno młodzież, jak i dorośli mają szansę poznać ludzi książki na spotkaniach autorskich, na zorganizowanych kiermaszach, kupić interesującą książkę. MBP w Bielawie współpracuje ze szkołami, rozbudzając wśród uczniów zainteresowanie książką i biblioteką, organizując międzyszkolne konkursy, wycieczki do biblioteki, lekcje biblioteczne, zachęcając do korzystania z księgozbioru, którym dysponuje (w 2009 r. – 86431 woluminów).
Zgłaszający się do MBP w Bielawie czytelnicy to osoby w różnym wieku i z różnym wykształceniem, poszukujący zarówno lektur szkolnych, pozycji beletrystycznych klasycznych, współczesnych, wydawnictw popularnonaukowych, fachowych, jak i podręczników do studiów. Z roku na rok przybywa ich coraz więcej. Ogółem w 2009 r. zarejestrowanych było 4841 czytelników.
Rozpoczęty przez bibliotekę proces automatyzacji oraz dostęp do Internetu dał możliwość zwiększenia szybkości dostarczania czytelnikom żądanych informacji, równocześnie pomagając bibliotekarzom w ich obowiązkach oraz usprawniając udostępnianie zbiorów.
Krokiem milowym w procesie automatyzacji biblioteki było podpisanie w styczniu 2008 r. w Urzędzie Miejskim w Pieszycach przez siedem gmin powiatu dzierżoniowskiego (g. Pieszyce, m. Bielawa, m. Dzierżoniów, g. Dzierżoniów, g. Łagiewniki, m. i g. Niemcza oraz m. Piława Górna) porozumienia w sprawie wspólnego sfinansowania zakupu najnowocześniejszego komputerowego programu bibliotecznego Aleph i wdrożenia go do wszystkich bibliotek ziemi dzierżoniowskiej. Po dwóch latach zabiegania o zdobycie środków zewnętrznych na realizację tego pomysłu 6 lutego 2010 r. została podpisana umowa z Marszałkiem Województwa Dolnośląskiego dotycząca realizacji projektu pt. „Realizacja sieci informatycznej na bazie systemu Aleph obejmującej biblioteki powiatu dzierżoniowskiego ostatni etap Dolnośląskiego Zasobu Bibliotecznego” z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013. Miejska Biblioteka Publiczna w Bielawie dostała dofinansowanie w kwocie ok. 95 000 zł, a całkowita wartość projektu to 424 495,36 zł. W ramach tej kwoty, poza bazą danych, biblioteka bielawska otrzymała nowoczesny sprzęt komputerowy, pracownicy pod koniec września 2010 r. przeszli odpowiednie przeszkolenie, a informatycy z Wrocławia, z Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej im. T. Mikulskiego, dokonali konwersji starego systemu komputerowego Mak na nowy Aleph. 26 października 2010 r. bielawska biblioteka opracowała po raz pierwszy swoje książki w nowym systemie komputerowym Aleph. Zaletą nowego systemu komputerowego jest to, że materiały wprowadzane przez bibliotekarzy są, po przesłaniu na serwer, natychmiast widoczne w Internecie. A to znaczy, że można teraz przez Internet prowadzić poszukiwania książek w katalogu centralnym, w którym swoje bazy danych ma ponad 30 bibliotek województwa dolnośląskiego. Możliwe jest również internetowe przeszukiwanie zasobów jednej z bibliotek sieci.
Dzięki wdrażaniu nowoczesnego systemu bibliotecznego nasza biblioteka oraz wszystkie biblioteki sieci uzyskały możliwość podniesienia standardu usług bibliotecznych i jakości udostępnianych informacji.