Oddziaływanie muzeum polega na bezpośrednim kontakcie z przedmiotami, na poznaniu ich treści i funkcji.
Od niepamiętnych czasów mieszkańcy Bielawy chcieli, aby w ich mieście działało muzeum. O stworzenie takiej instytucji starały się nie tylko władze miasta, ale i organizacje kulturalne. Był też pomysł stworzenia izby muzealnej w budynku Urzędu Miasta. Rok 2009 zaznaczył się w historii miasta powołaniem do życia utworzonego w strukturach Miejskiej Biblioteki Publicznej (MBP) muzeum pod nazwą Bielawska Placówka Muzealna. Do otwarcia tej placówki przyczynił się burmistrz miasta Bielawy Ryszard Dźwiniel i przewodniczący Rady Miejskiej Leszek Stróżyk.
Otwarcie muzeum bielawskiego nastąpiło 28 grudnia 2009 r. w sali dawnego biurowca „Bielbawu” przy ul. Piastowskiej 19. O godz. 14.00 zastępca burmistrza miasta Bielawy Mariusz Pach, przewodniczący Rady Miejskiej Bielawy Leszek Stróżyk i dyrektor MBP w Bielawie dr Rafał Brzeziński uroczyście przecięli wstęgę i wtedy zaproszeni goście mogli po raz pierwszy wejść do bielawskiego muzeum.
Zastępca burmistrza Mariusz Pach zwrócił szczególną uwagę na rolę tego muzeum w naszym mieście i opowiedział zebranym o staraniach związanych z jego powstaniem, a także o nadziejach na jego wspaniały rozwój. Przewodniczący Rady Miejskiej Leszek Stróżyk mówił o wkładzie Rady Miejskiej w powołanie bielawskiego muzeum i kilku roboczych spotkaniach, na których podjęto decyzje, które udało się w tak krótkim czasie zrealizować. Prof. Marek Czapliński z Uniwersytetu Wrocławskiego powiedział m.in.: Tego typu muzea powstają z miłości ludzi do swojej małej ojczyzny. W większości zbiory lokalnych muzeów opierają się na eksponatach przekazanych przez mieszkańców, dlatego są one tak bardzo cenne. Na otwarciu obecny był również prof. Maciej Szymczyk – dyrektor Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju, który, przekazując na ręce dyrektora MBP list gratulacyjny, powiedział do zaproszonych gości: Tradycje – również te najbardziej chlubne – wymagają kultywowania. Dobrze się stało, że Bielawa dołącza do miast upamiętniających swe dzieje – dzięki otwieranej dziś placówce muzealnej. Radny BielawyTomasz Wojciechowski przewodniczący Komisji Oświaty, Spraw Społecznych i Zdrowia również przypomniał o pomysłach stworzenia muzeum w Bielawie i pogratulował takiego efektu realizatorowi tych pomysłów, dyrektorowi MBP. Radny Bielawy Jarosław Florczak przewodniczący Komisji d/s Promocji Miasta i Współpracy Europejskiej podkreślił, jak ważne jest to muzeum dla mieszkańców Bielawy, tych starszych i tych młodszych, i przekazał do muzeum zbiory przedwojennych kart pocztowych z widokami miasta. O dawnych pomysłach utworzenia w Bielawie muzeum wspomniała także Ewa Glura prezes Towarzystwa Przyjaciół Bielawy, która przekazała do muzeum kilka czółenek i cewek tkackich.
Stanowiące zalążek zbiorów przedmioty otrzymało muzeum od mieszkańców Bielawy jeszcze przed jego oficjalnym otwarciem. Swoje obecne zbiory muzeum zawdzięcza w dużej mierze dyrektorowi Miejskiego Ośrodka Kultury i Sztuki Janowi Gładyszowi, który od lat gromadził, przechowywał i zabezpieczał pamiątki związane z „Bielbawem”. Listę prywatnych darczyńców muzeum otwierają: Kazimierz Aftanas, Jarosław Florczak, Ewa Glura, Tadeusz Łazowski, Zbigniew Markiewicz, Krzysztof Opiłka, Jadwiga Stępień, Piotr Szkudlarek i Tadeusz Wełna.
Dyrektor MBP dr Rafał Brzeziński stwierdził, że jest to dopiero początek budowania lokalnego muzeum z prawdziwego zdarzenia. (…) od samego początku w sposób profesjonalny i zgodny ze standardami największych muzeów gromadzimy, katalogujemy i przechowujemy pozyskane eksponaty.
Głównym celem bielawskiego muzeum jest pozyskiwanie eksponatów dokumentujących życie codzienne w dawnej Bielawie. Już teraz można tu zobaczyć zbiory apteczne z przełomu XIX i XX w., będące niegdyś częścią wyposażenia dwóch bielawskich aptek „Kronen Apotheke” (dzisiaj „Pod Koroną”) przy ul. Wolności 41 i „Adler Apotheke” (dzisiaj „Pod Orłem”) przy ul. Wolności 158, sięgające początku XX w. publikacje bielawskich wydawnictw, lokalną prasę „Langenbielauer Anzeiger” (Gazeta Bielawska), „Proletarier aus dem Eulengebirge” (Proletariusz z Gór Sowich), wydawnictwa nutowe bielawskich kompozytorów Franza Battiga i Traugotta Wolffa, przedmioty związane z włókiennictwem (krosno szkoleniowe ze szkoły włókienniczej, czółenka, cewki), dokumenty, listy, karty pocztowe, a nawet rękopisy z XVIII w.
Mimo, że bielawskie muzeum działa od dwóch lat zauważyć można, że trud wkładany w ciągłą pracę nad doskonaleniem placówki się opłaca. Wystawy czasowe organizowane w muzeum na stałe zapisały się wśród placówek kulturalno-oświatowych miasta i regionu. Młodzież szkolna dzięki wizytom w muzeum łatwiej przyswaja i utrwala sobie informacje związane z historią miasta i jego okolic. Poznaje styl życia i działalność ciekawych osób zamieszkujących to samo środowisko, w którym oni teraz żyją.
Podczas dwuletniej działalności w muzeum powstało jedenaście bogatych w ekspozycje działów:
I Turystyka
W tym dziale zobaczyć można eksponaty poświęcone historii turystyki w Bielawie i okolicznych miejscowości. Najstarsze eksponaty pochodzą z XIX wieku, a najciekawsze z nich to odznaki towarzystw turystycznych, mapy i proporce.
II Przemysł
Dział w całości poświęcony bielawskiemu przemysłowi włókienniczemu. Znajdują się w nim m.in. ręczne krosna tkackie, kołowrotki poziome i pionowe, kolekcja czółenek tkackich ręcznych i mechanicznych, eksponaty od XIX wieku, klocki do farbowania tkanin, wzorniki tkanin, a także najcenniejsze dwa zestawy pościeli z adamaszku z lat 30. XX wieku.
III Apteka
Jeden z bardziej rozbudowanych działów na Śląsku, znajdują się tutaj m.in. eksponaty poświęcone działalności bielawskich aptek, które zaczęły funkcjonować od 1826 roku. Zobaczyć tutaj można najstarsze naczynia apteczne z przełomu XIX i XX wieku jak również grawerowane butelki z znakiem bielawskich aptek.
IV Wydawnictwa
Dział połączony z działami biuro i szkoła. Początki bielawskich wydawnictw sięgają pierwszej połowy XIX wieku. Znajdują się tutaj m.in. bielawskie gazety „Langenbielauer Anzeiger” (Gazeta Bielawska), „Proletarier aus dem Eulengebirge” (Proletariusz z Gór Sowich). W działach biuro i szkoła zobaczyć można w pełni wyposażoną salę szkolną z ławkami i sprzętem z przełomu XIX i XX wieku, kolekcje kałamarzy, stalówek i obsadek.
V Sztuka
Dział poświęcony bielawskim malarzom, rzeźbiarzom, muzykom. Znajdują się tutaj obrazy, rzeźby, mundury bielawskiej orkiestry dętej działającej od 1946 roku.
VI Sport
W tym dziale znajdują się XIX- i XX-wieczne odznaki towarzystw sportowych, gimnastycznych (turnerskich), a także kolekcje medali i dyplomów za osiągnięcia sportowe.
VII Wyznania
Dział, w którym znajdują się eksponaty poświęcone wyznaniom dawnych i współczesnych mieszkańców Bielawy. Zobaczyć tutaj można m.in. XIX-wieczne, ewangelickie naczynia do ostatniego namaszczenia, a także przedwojenna puszka do kwesty z kościoła pw. Świętego Ducha w Bielawie.
VIII Atelier
Znajdują się tutaj eksponaty poświęcone bielawskim fotografom oraz portrecistom.
IX Handel i rzemiosło
W tym dziale znajdują się eksponaty poświęcone działalności bielawskiego handlu, rzemiosła i kupiectwa. Do najciekawszych należą eksponaty bielawskich winiarni, gorzelni, gospód, zakładów szewskich, piekarni oraz masarni.
X Dom i człowiek
Jeden z bogatszych działów Bielawskiej Placówki Muzealnej ukazujący życie codzienne bielawian. Znajduje się w nim wiele przedmiotów użytku codziennego, takie jak: meble kuchenne oraz pokojowe, zastawy, naczynia, pralki i wiele innych.
XI Wojskowość
Dział w całości poświęcony działalności bielawskich kombatantów. Znajdują się w nim mundury, dokumenty, księgi pamiątkowe oraz książeczki wojskowe.
***
„(…) Byłoby nonsensem odwracać się od przeszłości, aby myśleć tylko o przyszłości. Przyszłość niczego nie przynosi, niczego nie daje, to my, aby ją budować, musimy wszystko jej poświęcić, nawet nasze życie (…). Ale aby dawać, trzeba posiadać, a my nie posiadamy innego życia, innego ziarna, niż odziedziczone skarby przeszłości – przetrawione, zasymilowane odtworzone przez nas (…)”.
Simone Weil
Bielawianie!
Pomysł, by biblioteki posiadały galerie osobliwości, izby pamięci czy swego rodzaju muzea pamiątek i przedmiotów, nie jest nowy i sięga co najmniej XVIII w., gdy przy europejskich uniwersytetach tworzono gabinety tematyczne: medyczne, zoologiczne, botaniczne, fizyczne, astronomiczne itp. Gromadzono w nich przedmioty przydatne studentom, ale też dzieła sztuki, pamiątki historyczne czy przyrodnicze i medyczne kurioza. Podobnie czyniły biblioteki – dzięki pietyzmowi pracujących w nich ludzi dotrwały do dziś liczne pamiątki przeszłości – tak powstawały m.in. zbiory biblioteki w Rapperswilu czy lwowskiego Ossolineum.
Miejska Biblioteka Publiczna w Bielawie jako centrum kultury w mieście ma obowiązek gromadzenia i udostępniania zbiorów – dlatego też Bielawska Placówka Muzealna organizowana jest przy niej. Znający wartość gromadzenia przez lata zbiorów bibliotecznych bielawscy bibliotekarze uczestniczą teraz w tworzeniu naszego muzeum. Znajdą się tutaj działy poświęcone bielawskim wydawnictwom, fotografom, turystyce, sportowi, teatrom, muzyce, sztuce, przemysłowi czy wyznaniom. Wszyscy odwiedzający to miejsce będą mogli poznać życie codzienne Bielawy wczoraj i dziś.
Zadaniem muzeum jest zbieranie i katalogowanie zbiorów pozyskiwanych z różnych źródeł. Często wydaje się, że otaczające nas stare przedmioty są niepotrzebne lub mało istotne dla lokalnej historii. Jeszcze przed oficjalnym otwarciem nasze muzeum otrzymało od mieszkańców Bielawy przedmioty stanowiące zalążek zbiorów regionalnych.
Zwracamy się do wszystkich miłośników Bielawy z prośbą o wyszukiwanie i przekazywanie wszelkich starych rzeczy, które nierzadko mogą się okazać cennymi eksponatami. Wierzymy, że wspólnie zgromadzimy ważne dla tradycji Bielawy skarby i stworzymy miejsce stanowiące dumę naszego miasta.
Rafał Brzeziński, Bielawska Placówka Muzealna, „Bibliotheca Bielaviana” 2009, s. 325-328.